ALİ.E.SAKIM
Özel renklerle özel yönleri ifade etmek Eski Çinlilerin dünyayı tanımasında kullandıkları bir nevi özel yöntemidir. Bu yöntem klasik Çin kültüründe çok ciddi önem taşımaktadır.
“Cou görgü kuralları-Kültür Bakanı-Kahin” (周礼·春官·龟人) adındaki kitapta: ...Kahinler Altı kaplumbağaya sahiplerdi ve her birinin nesneleri vardı. Gök kaplumbağası(天龟)’na LİNG-ŞU(灵属), Yer kaplumbağası(地龟)’na Yİ-ŞU(绎属), Doğu kaplumbağası(东龟)’na GUO-ŞU(果属), Batı kaplumbağası(西龟)’na LIY-ŞU(雷属), Güney kaplumbağası(南龟)’na LİE-ŞU(猎属), Kuzey kaplumbağası(北龟)’na RUO-ŞU(若属) derlerdi. Her birini kendi renk ve şekline göre ayırt ederdi.” diye yazılmıştır.
Ceng-Cu(郑注) der ki: “ Renkler için, Gök kaplumbağası(天龟) Yağız(玄) olur. Yer kaplumbağası(地龟) Sarı(黄) olur, Doğu kaplumbağası(东龟) Mavi(青) olur, Batı kaplumbağası(西龟) Beyaz(白) olur, Güney kaplumbağası(南龟) Kırmızı(赤) olur ve Kuzey kaplumbağası(北龟) Siyah(黑) olur.” “Cov görgü kuralları-Kültür Bakanı-Vezir” (周礼·春官·大宗伯) adındaki kitapta Kurban ayin törenlerini anlatarak şöyle yazmaktadır: “Yeşim taşından altı alet(六器) yapılır ve Göğe, Yere, Dört yöne saygı gösterirlerdi. Koyu mavi yeşil simitsi yeşim(苍璧) ile göğe saygı gösterir, Sarı renkli silindirli dikdörtgen(黄琮) ile yere saygı gösterir, Mavi renkli dikdörtgen tabanlı üçgen uçlu yeşim(青圭) ile doğuya saygı gösterir, Kırmızı renkli dörtgen tabanlı sivri uçlu yeşim(赤璋) ile güneye saygı gösterir, Beyaz renkli kaplan biçimindeki yeşim(白琥) ile batıya saygı gösterir, Siyah renkli yarı simitsi yeşim(玄璜) ile kuzeye saygı gösterirlerdi. Bunların hepsinin kendilerine özgü Kurbanlık can ve malları(牲币) vardı ve hepsini kendi aletinin renginde yerleştirilirdi.”
“Cov görgü kuralları-El sanayii kitabı”(周礼·考工记) adındaki kitapta: “Beş renk şunlardır, Doğuya mavi denir, Güneye kırmızı denir, Batıya beyaz denir, Kuzeye siyah denir. Göğe Yağız denir, Yere sarı denir.” diye yazmaktadır. Bunlar dört yön ve gök yerin renkleridir. Sonradan merkez için Sarı kullanıldı ve böylece doğu, güney, batı, kuzey, merkez anlayışı şekillendi.
“Falcılık”(周易) adındaki kitapta Güneyin Ateş kehaneti(离卦) olduğunu, Kuzeyin Su kehaneti(坎卦) olduğunu, Doğunun Gök gürültüsü kehaneti(震卦) olduğunu, Batının Batak kehaneti(兑卦) olduğunu, Merkezin ise Orta Saray(中宫) yerinde olduğunu yazmaktadır. LI(离) Ateş demektir, KAN Su demektir, CIN(震) Ağaç demektir, DÜY(兑) Metal demektir, CONG(中) Toprak demektir. Ateş Kırmızıdır, Su Siyahtır, Ağaç Mavidir, Metal Beyazdır, Toprak Sarıdır.
Gök yüzündeki 28 burç ve Beş elementin rengiyle de alakalıdır. 7 Burç doğudadır ve Yağız Ejder(苍龙) timsalidir, 7 Burç güneydedir ve Anka kuşu(朱雀) timsalidir, 7 Burç batıdadır ve Beyaz kaplan(白虎) timsalidir, 7 Burç kuzeydedir ve Yılanlı kaplumbağa(玄武) timsalidir. Bu yaratıkların yönlere sembol olmasının nedeni ise Eski Çin anlayışıdır. Mavinin doğuyu ifade etmesi Doğunun hayatın başlangıç noktası olmasındandır, Kırmızının güneyi ifade etmesi Güneyin hayatı bayındır yapmasındandır, Beyazın batıyı ifade etmesi Batının hayatın çöküş noktası olmasındandır, Siyahın kuzeyi ifade etmesi Kuzeyin cehennemin karanlığı olduğundandır.
Çin’deki azınlıkların renk ve yön anlayışı Çinlilerden farklıdır. Örneğin Yilar(彝族)’ın ataları dünyanın yaradılışını şöyle anlıyorlar. Çok çok eskilerde her şey karanlık ve yokluk halindeyken, Temiz hava(清气) ve bulanık hava(浊气) ikisinden EY-BU(哎哺) yaratıldı. (Bunlara gök ve yer, erkeklik ve dişilik de diyebiliriz) EY(哎) mavi renk(青色), BU(哺) ise kırmızı renkteydi. EY(哎) Güneşe döndü ve Beyaz renk aldı. BU(哺) Aya döndü ve Siyah renk aldı. Ay ve güneş ışığını yere saçtı ve yer yüzünde çeşitli canlılar yaratıldı. Ay ve güneşin dönmesi sonucunda 4 yön 8 taraf şekillendi. Mavi doğuyu, Sarı batıyı, Siyah güneyi ve Beyaz kuzeyi gösterdi. Sonra tekrar dönerek renklerini değiştirdi ve Doğu beyaz, Batı siyah, Güney kırmızı ve Kuzey mavi oldu. Mavi-Beyaz bir sistemdir ve Maviden beyaz doğarak güneş(Erkeklik) yaratıldı. Kırmızı-(Sarı)-Siyah bir sistemdir ve Kırmızıdan siyah doğdu ve ay(Dişilik) yaratıldı. Mavi-Beyaz taraftakilere Maviler, Beyazlar dendi. Kırmızı-Siyah taraftakilere Kırmızılar, Siyahlar dendi.
NA-ŞİLAR(纳西族) Dong-Ba dinine(东巴教) inanıyorlar. Dong-Ba dininde Alem dikey olarak üç tabakaya bölünür. İlk tabaka İlahlar tabakasıdır ve bu tabakada 18 kat bulunmakta ve en üst tabaka olarak Beyazdır. İkinci tabaka İnsanlar tabakasıdır ve ortada olarak Sarıdır. Üçüncü tabaka ise Şeytanlar tabakasıdır ve bu tabaka da 18 kattan oluşmaktadır. En altta olarak Siyahtır. Yatay olarak dört tabakaya bölünür. Doğuda Beyaz olan Dong İlahi(董神), Batıda Siyah olan Şu Şeytanı(术鬼), Güneyde Yeşil olan insanlar ve Kuzeyde Sarı olan Şu Diyarı(署界) bulunmaktadır. Cü-na-şı-luo kutsal dağı(居那什罗神山) ise İlahlar tabakasıyla insanlar tabakası arasında bulunmakta ve bu iki paralel dünyayı bağlayan mil olarak çalışmaktaydı. Onun rengi ise rengârenk olup her dünyanın elementlerine sahipmiş.Dong-Ba Dini(东巴教) doğuyu beyaz, batıyı siyah, güneyi yeşil, kuzeyi sarı ve merkezi rengarenk olarak düşünmektedir.
Tibetler ise dünyaya daha farklı bir düşünce ile bakmaktadır. Eskiden bir tane kutsal kaplumbağa kutsal denizde yüzüyor ve sık sık kutsal denizdeki kutsal ağaçta dinleniyormuş. Bir defasında kutsal ağaçta dinlenmekte olan kutsal kaplumbağa Mañjuśrī bodhisattva(文殊菩萨)’nın gözüne çarpar ve doğudan batıya yay çekerek okla vuruyormuş. Ölen kaplumbağa kutsal ağaçtan kutsal denize başı güneye kuyruğu kuzeye bakarak düşüyormuş. Kaplumbağanın ok isabet eden başından akan kanlar ateş gibi sıçrar ve güneyi kıpkırmızı yapıyormuş. Ölünce tutamayan idrarı kuzeydeki suları simsiyah yapıyormuş. Batıya düşen beyaz metal ok başı batıyı bembeyaz yapıyormuş. doğuda yere düşen yeşil ahşap ok sapı doğuyu yemyeşil yapıyormuş ve en sonunda ölünce eriyen kaplumbağa vücudu sarı toprağa dönmüş ve merkezdeki yerler sapsarı oluyormuş.
Tibetlerde hala renkli sancakları inanç gereği kullanıyorlar. Bu renkli sancakların her birinin özel anlamı vardır. Beyaz olanı doğuyu temsil eder ve doğuş demektir. Sarı olanı güneyi temsil eder ve yerleşim demektir. Kırmızı olanı batıyı temsil eder ve gelecek demektir. Yeşil olanı kuzeyi temsil eder ve yok oluş demektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder